Skip to main content

Tristia III by Ovid

11 sections, 515 lines, 3546 words

I

"Missus in hanc uenio timide liber exulis urbem 1 da placidam fesso, lector amice, manum; 2 neue reformida, ne sim tibi forte pudori: 3 nullus in hac charta uersus amare docet. 4 Haec domini fortuna mei est, ut debeat illam 5 infelix nullis dissimulare iocis. 6 Id quoque, quod uiridi quondam male lusit in aeuo, 7 heu nimium sero damnat et odit opus. 8 Inspice quid portem: nihil hic nisi triste uidebis, 9 carmine temporibus conueniente suis. 10 Clauda quod alterno subsidunt carmina uersu, 11 uel pedis hoc ratio, uel uia longa facit; 12 quod neque sum cedro flauus nec pumice leuis, 13 erubui domino cultior esse meo; 14 littera suffusas quod habet maculosa lituras, 15 laesit opus lacrimis ipse poeta suum. 16 Siqua uidebuntur casu non dicta Latine, 17 in qua scribebat, barbara terra fuit. 18 Dicite, lectores, si non graue, qua sit eundum, 19 quasque petam sedes hospes in urbe liber." 20 Haec ubi sum furtim lingua titubante locutus, 21 qui mihi monstraret, uix fuit unus, iter. 22 "Di tibi dent, nostro quod non tribuere poetae, 23 molliter in patria uiuere posse tua. 24 Duc age, namque sequar, quamuis terraque marique 25 longinquo referam lassus ab orbe pedem." 26 Paruit, et ducens "haec sunt fora Caesaris," inquit, 27 "haec est a sacris quae uia nomen habet, 28 hic locus est Vestae, qui Pallada seruat et ignem, 29 haec fuit antiqui regia parua Numae." 30 Inde petens dextram "porta est" ait "ista Palati, 31 hic Stator, hoc primum condita Roma loco est." 32 Singula dum miror, uideo fulgentibus armis 33 conspicuos postes tectaque digna deo. 34 "Et Iouis haec" dixi "domus est?" Quod ut esse putarem, 35 augurium menti querna corona dabat. 36 Cuius ut accepi dominum, "non fallimur," inquam, 37 "et magni uerum est hanc Iouis esse domum. 38 Cur tamen opposita uelatur ianua lauro, 39 cingit et augustas arbor opaca comas? 40 Num quia perpetuos meruit domus ista triumphos, 41 an quia Leucadio semper amata deo est? 42 Ipsane quod festa est, an quod facit omnia festa? 43 Quam tribuit terris, pacis an ista nota est? 44 utque uiret semper laurus nec fronde caduca 45 carpitur, aeternum sic habet illa decus? 46 Causa superpositae scripto est testata coronae: 47 seruatos ciuis indicat huius ope. 48 Adice seruatis unum, pater optime, ciuem, 49 qui procul extremo pulsus in orbe latet, 50 in quo poenarum, quas se meruisse fatetur, 51 non facinus causam, sed suus error habet. 52 Me miserum! Vereorque locum uereorque potentem, 53 et quatitur trepido littera nostra metu. 54 Aspicis exsangui chartam pallere colore? 55 Aspicis alternos intremuisse pedes? 56 Quandocumque, precor, nostro placere parenti 57 isdem et sub dominis aspiciare domus!" 58 Inde tenore pari gradibus sublimia celsis 59 ducor ad intonsi candida templa dei, 60 signa peregrinis ubi sunt alterna columnis, 61 Belides et stricto barbarus ense pater, 62 quaeque uiri docto ueteres cepere nouique 63 pectore, lecturis inspicienda patent. 64 Quaerebam fratres, exceptis scilicet illis, 65 quos suus optaret non genuisse pater. 66 Quaerentem frustra custos e sedibus illis 67 praepositus sancto iussit abire loco. 68 Altera templa peto, uicino iuncta theatro: 69 haec quoque erant pedibus non adeunda meis. 70 Nec me, quae doctis patuerunt prima libellis, 71 atria Libertas tangere passa sua est. 72 In genus auctoris miseri fortuna redundat, 73 et patimur nati, quam tulit ipse, fugam. 74 Forsitan et nobis olim minus asper et illi 75 euictus longo tempore Caesar erit. 76 Di, precor, atque adeo (neque enim mihi turba roganda est) 77 Caesar, ades uoto, maxime diue, meo. 78 Interea, quoniam statio mihi publica clausa est, 79 priuato liceat delituisse loco. 80 Vos quoque, si fas est, confusa pudore repulsae 81 sumite plebeiae carmina nostra manus. 82

Poetry

II

Ergo erat in fatis Scythiam quoque uisere nostris, 1 quaeque Lycaonio terra sub axe iacet: 2 nec uos, Pierides, nec stirps Letoia, uestro 3 docta sacerdoti turba tulistis opem. 4 Nec mihi, quod lusi uero sine crimine, prodest, 5 quodque magis uita Musa iocata mea est: 6 plurima sed pelago terraque pericula passum 7 ustus ab assiduo frigore Pontus habet. 8 Quique, fugax rerum securaque in otia natus, 9 mollis et inpatiens ante laboris eram, 10 ultima nunc patior, nec me mare portubus orbum 11 perdere, diuersae nec potuere uiae; 12 sufficit atque malis animus; nam corpus ab illo 13 accepit uires, uixque ferenda tulit. 14 Dum tamen et terris dubius iactabar et undis, 15 fallebat curas aegraque corda labor: 16 ut uia finita est et opus requieuit eundi, 17 et poenae tellus est mihi tacta meae, 18 nil nisi flere libet, nec nostro parcior imber 19 lumine, de uerna quam niue manat aqua. 20 Roma domusque subit desideriumque locorum, 21 quicquid et amissa restat in urbe mei. 22 Ei mihi, quo totiens nostri pulsata sepulcri 23 ianua, sed nullo tempore aperta fuit? 24 Cur ego tot gladios fugi totiensque minata 25 obruit infelix nulla procella caput? 26 Di, quos experior nimium constanter iniquos, 27 participes irae quos deus unus habet, 28 exstimulate, precor, cessantia fata meique 29 interitus clausas esse uetate fores! 30

Poetry

III

Haec mea si casu miraris epistula quare 1 alterius digitis scripta sit, aeger eram. 2 Aeger in extremis ignoti partibus orbis, 3 incertusque meae paene salutis eram. 4 Quem mihi nunc animum dira regione iacenti 5 inter Sauromatas esse Getasque putes? 6 Nec caelum patior, nec aquis adsueuimus istis, 7 terraque nescioquo non placet ipsa modo. 8 Non domus apta satis, non hic cibus utilis aegro, 9 nullus, Apollinea qui leuet arte malum, 10 non qui soletur, non qui labentia tarde 11 tempora narrando fallat, amicus adest. 12 Lassus in extremis iaceo populisque locisque, 13 et subit adfecto nunc mihi, quicquid abest. 14 Omnia cum subeant, uincis tamen omnia, coniunx, 15 et plus in nostro pectore parte tenes. 16 Te loquor absentem, te uox mea nominat unam; 17 nulla uenit sine te nox mihi, nulla dies. 18 Quin etiam sic me dicunt aliena locutum, 19 ut foret amenti nomen in ore tuum. 20 Si iam deficiam, subpressaque lingua palato 21 uix instillato restituenda mero, 22 nuntiet huc aliquis dominam uenisse, resurgam, 23 spesque tui nobis causa uigoris erit. 24 Ergo ego sum dubius uitae, tu forsitan istic 25 iucundum nostri nescia tempus agis? 26 Non agis, adfirmo. Liquet hoc, carissima, nobis, 27 tempus agi sine me non nisi triste tibi. 28 Si tamen inpleuit mea sors, quos debuit, annos, 29 et mihi uiuendi tam cito finis adest, 30 quantum erat, o magni, morituro parcere, diui, 31 ut saltem patria contumularer humo? 32 Vel poena in tempus mortis dilata fuisset, 33 uel praecepisset mors properata fugam. 34 Integer hanc potui nuper bene reddere lucem; 35 exul ut occiderem, nunc mihi uita data est. 36 Tam procul ignotis igitur moriemur in oris, 37 et fient ipso tristia fata loco; 38 nec mea consueto languescent corpora lecto, 39 depositum nec me qui fleat, ullus erit; 40 nec dominae lacrimis in nostra cadentibus ora 41 accedent animae tempora parua meae; 42 nec mandata dabo, nec cum clamore supremo 43 labentes oculos condet amica manus; 44 sed sine funeribus caput hoc, sine honore sepulcri 45 indeploratum barbara terra teget. 46 Ecquid, ubi audieris, tota turbabere mente, 47 et feries pauida pectora fida manu? 48 Ecquid, in has frustra tendens tua brachia partes, 49 clamabis miseri nomen inane uiri? 50 Parce tamen lacerare genas, nec scinde capillos: 51 non tibi nunc primum, lux mea, raptus ero. 52 Cum patriam amisi, tunc me periisse putato: 53 et prior et grauior mors fuit illa mihi. 54 Nunc, si forte potes (sed non potes, optima coniunx) 55 finitis gaude tot mihi morte malis. 56 Quod potes, extenua forti mala corde ferendo, 57 ad quae iampridem non rude pectus habes. 58 Atque utinam pereant animae cum corpore nostrae, 59 effugiatque auidos pars mihi nulla rogos. 60 Nam si morte carens uacua uolat altus in aura 61 spiritus, et Samii sunt rata dicta senis, 62 inter Sarmaticas Romana uagabitur umbras, 63 perque feros Manes hospita semper erit. 64 Ossa tamen facito parua referantur in urna: 65 sic ego non etiam mortuus exul ero. 66 Non uetat hoc quisquam: fratrem Thebana peremptum 67 supposuit tumulo rege uetante soror. 68 Atque ea cum foliis et amomi puluere misce, 69 inque suburbano condita pone solo; 70 quosque legat uersus oculo properante uiator, 71 grandibus in tituli marmore caede notis: 72 "hic ego qui iaceo tenerorum lusor amorum 73 ingenio perii Naso poeta meo; 74 at tibi qui transis ne sit graue quisquis amasti 75 dicere "Nasonis molliter ossa cubent"" 76 hoc satis in titulo est. Etenim maiora libelli 77 et diuturna magis sunt monimenta mihi, 78 quos ego confido, quamuis nocuere, daturos 79 nomen et auctori tempora longa suo. 80 Tu tamen extincto feralia munera semper 81 deque tuis lacrimis umida serta dato. 82 Quamuis in cineres corpus mutauerit ignis 83 sentiet officium maesta fauilla pium. 84 Scribere plura libet: sed uox mihi fessa loquendo 85 dictandi uires siccaque lingua negat. 86 Accipe supremo dictum mihi forsitan ore, 87 quod, tibi qui mittit, non habet ipse, "uale". 88

Poetry

IV

O mihi care quidem semper, sed tempore duro 1 cognite, res postquam procubuere meae: 2 usibus edocto si quicquam credis amico, 3 uiue tibi et longe nomina magna fuge. 4 Viue tibi, quantumque potes praelustria uita: 5 saeuum praelustri fulmen ab arce uenit. 6 Nam quamquam soli possunt prodesse potentes, 7 non prosit potius, siquis obesse potest. 8 Effugit hibernas demissa antemna procellas, 9 lataque plus paruis uela timoris habent. 10 Aspicis, ut summa cortex leuis innatet unda, 11 cum graue nexa simul retia mergat onus. 12 Haec ego si monitor monitus prius ipse fuissem, 13 in qua debebam forsitan urbe forem. 14 Dum tecum uixi, dum me leuis aura ferebat, 15 haec mea per placidas cumba cucurrit aquas. 16 Qui cadit in plano (uix hoc tamen euenit ipsum) 17 sic cadit, ut tacta surgere possit humo. 18 At miser Elpenor tecto delapsus ab alto 19 occurrit regi debilis umbra suo. 20 Quid fuit, ut tutas agitaret Daedalus alas, 21 Icarus inmensas nomine signet aquas? 22 Nempe quod hic alte, demissius ille uolabat: 23 nam pennas ambo non habuere suas. 24 Crede mihi, bene qui latuit bene uixit, et intra 25 fortunam debet quisque manere suam. 26 Non foret Eumedes orbus, si filius eius 27 stultus Achilleos non adamasset equos: 28 nec natum in flamma uidisset, in arbore natas, 29 cepisset genitor si Phaethonta Merops. 30 Tu quoque formida nimium sublimia semper, 31 propositique, precor, contrahe uela tui. 32 Nam pede inoffenso spatium decurrere uitae 33 dignus es et fato candidiore frui. 34 Quae pro te ut uoueam, miti pietate mereris 35 haesuraque fide tempus in omne mihi. 36 Vidi ego te tali uultu mea fata gementem, 37 qualem credibile est ore fuisse meo. 38 Nostra tuas uidi lacrimas super ora cadentes, 39 tempore quas uno fidaque uerba bibi. 40 Nunc quoque summotum studio defendis amicum, 41 et mala uix ulla parte leuanda leuas. 42 Viue sine inuidia, mollesque inglorius annos 43 exige, amicitias et tibi iunge pares, 44 Nasonisque tui, quod adhuc non exulat unum, 45 nomen ama: Scythicus cetera Pontus habet. 46

Poetry

IV B

Proxima sideribus tellus Erymanthidos Vrsae 1 me tenet, adstricto terra perusta gelu. 2 Bosporos et Tanais superant Scythiaeque paludes 3 uix satis et noti nomina pauca loci. 4 ulterius nihil est nisi non habitabile frigus. 5 Heu quam uicina est ultima terra mihi! 6 At longe patria est, longe carissima coniunx, 7 quicquid et haec nobis post duo dulce fuit. 8 Sic tamen haec adsunt, ut quae contingere non est 9 corpore: sunt animo cuncta uidenda meo. 10 Ante oculos errant domus, urbsque et forma locorum, 11 acceduntque suis singula facta locis. 12 Coniugis ante oculos, sicut praesentis, imago est. 13 Illa meos casus ingrauat, illa leuat: 14 ingrauat hoc, quod abest; leuat hoc, quod praestat amorem 15 inpositumque sibi firma tuetur onus. 16 Vos quoque pectoribus nostris haeretis, amici, 17 dicere quos cupio nomine quemque suo. 18 Sed timor officium cautus compescit, et ipsos 19 in nostro poni carmine nolle puto. 20 Ante uolebatis, gratique erat instar honoris, 21 uersibus in nostris nomina uestra legi. 22 Quod quoniam est anceps, intra mea pectora quemque 23 alloquar, et nulli causa timoris ero. 24 Nec meus indicio latitantes uersus amicos 25 protrahit. Occulte siquis amabat, amet. 26 Scite tamen, quamuis longe regione remotus 27 absim, uos animo semper adesse meo. 28 Et qua quisque potest, aliqua mala nostra leuate, 29 fidam proiecto neue negate manum. 30 Prospera sic maneat uobis fortuna, nec umquam 31 contacti simili sorte rogetis idem. 32

Poetry

V

Vsus amicitiae tecum mihi paruus, ut illam 1 non aegre posses dissimulare, fuit, 2 nec me complexus uinclis propioribus esses 3 naue mea uento, forsan, eunte suo. 4 ut cecidi cunctique metu fugere ruinam, 5 uersaque amicitiae terga dedere meae, 6 ausus es igne Iouis percussum tangere corpus 7 et deploratae limen adire domus: 8 idque recens praestas nec longo cognitus usu, 9 quod ueterum misero uix duo tresue mihi. 10 Vidi ego confusos uultus uisosque notaui, 11 osque madens fletu pallidiusque meo: 12 et lacrimas cernens in singula uerba cadentes 13 ore meo lacrimas, auribus illa bibi; 14 brachiaque accepi presso pendentia collo, 15 et singultatis oscula mixta sonis. 16 Sum quoque, care, tuis defensus uiribus absens 17 (scis carum ueri nominis esse loco), 18 multaque praeterea manifestaque signa fauoris 19 pectoribus teneo non abitura meis. 20 Di tibi posse tuos tribuant defendere semper, 21 quos in materia prosperiore iuues. 22 Si tamen interea, quid in his ego perditus oris 23 (quod te credibile est quaerere) quaeris, agam: 24 spe trahor exigua, quam tu mihi demere noli, 25 tristia leniri numina posse dei. 26 Seu temere exspecto, siue id contingere fas est, 27 tu mihi, quod cupio, fas, precor, esse proba, 28 quaeque tibi linguae est facundia, confer in illud, 29 ut doceas uotum posse ualere meum. 30 Quo quisque est maior, magis est placabilis irae, 31 et faciles motus mens generosa capit. 32 Corpora magnanimo satis est prostrasse leoni, 33 pugna suum finem, cum iacet hostis, habet: 34 at lupus et turpes instant morientibus ursi 35 et quaecumque minor nobilitate fera. 36 Maius apud Troiam forti quid habemus Achille? 37 Dardanii lacrimas non tulit ille senis. 38 Quae ducis Emathii fuerit clementia, Porus 39 Dareique docent funeris exsequiae. 40 Neue hominum referam flexas ad mitius iras, 41 Iunonis gener est qui prius hostis erat. 42 Denique non possum nullam sperare salutem, 43 cum poenae non sit causa cruenta meae. 44 Non mihi quaerenti pessumdare cuncta petitum 45 Caesareum caput est, quod caput orbis erat: 46 non aliquid dixiue, elataue lingua loquendo est, 47 lapsaque sunt nimio uerba profana mero: 48 inscia quod crimen uiderunt lumina, plector, 49 peccatumque oculos est habuisse meum. 50 Non equidem totam possum defendere culpam: 51 sed partem nostri criminis error habet. 52 spes igitur superest facturum ut molliat ipse 53 mutati poenam condicione loci. 54 Hos utinam nitidi Solis praenuntius ortus 55 afferat admisso Lucifer albus equo! 56

Poetry

VI

Foedus amicitiae nec uis, carissime, nostrae, 1 nec, si forte uelis, dissimulare potes. 2 Donec enim licuit, nec te mihi carior alter, 3 nec tibi me tota iunctior urbe fuit; 4 isque erat usque adeo populo testatus, ut esset 5 paene magis quam tu quamque ego notus, amor: 6 quique est in caris animi tibi candor amicis- 7 cognita sunt ipsi, quem colis, ista uiro. 8 Nil ita celabas, ut non ego conscius essem, 9 pectoribusque dabas multa tegenda meis: 10 cuique ego narrabam secreti quicquid habebam, 11 excepto quod me perdidit, unus eras. 12 Id quoque si scisses, saluo fruerere sodali, 13 consilioque forem sospes, amice, tuo. 14 Sed mea me in poenam nimirum fata trahebant. 15 Omne bonae claudent utilitatis iter? 16 Siue malum potui tamen hoc uitare cauendo, 17 seu ratio fatum uincere nulla ualet, 18 tu tamen, o nobis usu iunctissime longo, 19 pars desiderii maxima paene mei, 20 sis memor, et siquas fecit tibi gratia uires, 21 illas pro nobis experiare, rogo, 22 numinis ut laesi fiat mansuetior ira, 23 mutatoque minor sit mea poena loco. 24 Idque ita, si nullum scelus est in pectore nostro, 25 principiumque mei criminis error habet. 26 Nec breue nec tutum, quo sint mea, dicere, casu 27 lumina funesti conscia facta mali: 28 mensque reformidat, ueluti sua uulnera, tempus 29 illud, et admonitu fit nouus ipse pudor: 30 sed quaecumque adeo possunt afferre pudorem, 31 illa tegi caeca condita nocte decet. 32 Nil igitur referam nisi me peccasse, sed illo 33 praemia peccato nulla petita mihi, 34 stultitiamque meum crimen debere uocari, 35 nomina si facto reddere uera uelis. 36 Quae si non ita sunt, alium, quo longius absim, 37 quaere, suburbana est hic mihi terra locus. 38

Poetry

VII

Vade salutatum, subito perarata, Perillam, 1 littera, sermonis fida ministra mei. 2 Aut illam inuenies dulci cum matre sedentem, 3 aut inter libros Pieridasque suas. 4 Quicquid aget, cum te scierit uenisse, relinquet, 5 nec mora, quid uenias quidue, requiret, agam. 6 Viuere me dices, sed sic, ut uiuere nolim, 7 nec mala tam longa nostra leuata mora: 8 et tamen ad Musas, quamuis nocuere, reuerti, 9 aptaque in alternos cogere uerba pedes. 10 "Tu quoque" dic "studiis communibus ecquid inhaeres, 11 doctaque non patrio carmina more canis? 12 Nam tibi cum fatis mores natura pudicos 13 et raras dotes ingeniumque dedit. 14 Hoc ego Pegasidas deduxi primus ad undas, 15 ne male fecundae uena periret aquae; 16 primus id aspexi teneris in uirginis annis, 17 utque pater natae duxque comesque fui. 18 Ergo si remanent ignes tibi pectoris idem, 19 sola tuum uates Lesbia uincet opus. 20 Sed uereor, ne te mea nunc fortuna retardet, 21 postque meos casus sit tibi pectus iners. 22 Dum licuit, tua saepe mihi, tibi nostra legebam; 23 saepe tui iudex, saepe magister eram: 24 aut ego praebebam factis modo uersibus aures, 25 aut, ubi cessares, causa ruboris eram. 26 Forsitan exemplo, quia me laesere libelli, 27 tu quoque sis poenae fata secuta meae. 28 Pone, Perilla, metum. Tantummodo femina nulla 29 neue uir a scriptis discat amare tuis. 30 Ergo desidiae remoue, doctissima, causas, 31 inque bonas artes et tua sacra redi. 32 Ista decens facies longis uitiabitur annis, 33 rugaque in antiqua fronte senilis erit, 34 inicietque manum formae damnosa senectus, 35 quae strepitus passu non faciente uenit. 36 Cumque aliquis dicet "fuit haec formosa" dolebis, 37 et speculum mendax esse querere tuum. 38 Sunt tibi opes modicae, cum sis dignissima magnis: 39 finge sed inmensis censibus esse pares, 40 nempe dat id quodcumque libet fortuna rapitque, 41 Irus et est subito, qui modo Croesus erat. 42 Singula ne referam, nil non mortale tenemus 43 pectoris exceptis ingeniique bonis. 44 En ego, cum caream patria uobisque domoque, 45 raptaque sint, adimi quae potuere mihi, 46 ingenio tamen ipse meo comitorque fruorque: 47 Caesar in hoc potuit iuris habere nihil. 48 Quilibet hanc saeuo uitam mihi finiat ense, 49 me tamen extincto fama superstes erit, 50 dumque suis uictrix omnem de montibus orbem 51 prospiciet domitum Martia Roma, legar. 52 Tu quoque, quam studii maneat felicior usus, 53 effuge uenturos, qua potes, usque rogos!" 54

Poetry

VIII

Nunc ego Triptolemi cuperem consistere curru, 1 misit in ignotam qui rude semen humum; 2 nunc ego Medeae uellem frenare dracones, 3 quos habuit fugiens arce, Corinthe, tua; 4 nunc ego iactandas optarem sumere pennas, 5 siue tuas, Perseu, Daedale, siue tuas: 6 ut tenera nostris cedente uolatibus aura 7 aspicerem patriae dulce repente solum, 8 desertaeque domus uultus, memoresque sodales, 9 caraque praecipue coniugis ora meae. 10 Stulte, quid haec frustra uotis puerilibus optas, 11 quae non ulla tibi fertque feretque dies? 12 Si semel optandum est, Augusti numen adora, 13 et, quem sensisti, rite precare deum. 14 Ille tibi pennasque potest currusque uolucres 15 tradere. Det reditum, protinus ales eris. 16 Si precer hoc (neque enim possum maiora rogare) 17 ne mea sint, timeo, uota modesta parum. 18 Forsitan hoc olim, cum iam satiauerit iram, 19 tum quoque sollicita mente rogandus erit. 20 Quod minus interea est, instar mihi muneris ampli, 21 ex his me iubeat quolibet ire locis. 22 Nec caelum nec aquae faciunt nec terra nec aurae; 23 ei mihi, perpetuus corpora languor habet! 24 Seu uitiant artus aegrae contagia mentis, 25 siue mei causa est in regione mali, 26 ut tetigi Pontum, uexant insomnia, uixque 27 ossa tegit macies nec iuuat ora cibus; 28 quique per autumnum percussis frigore primo 29 est color in foliis, quae noua laesit hiems, 30 is mea membra tenet, nec uiribus alleuor ullis, 31 et numquam queruli causa doloris abest. 32 Nec melius ualeo, quam corpore, mente, sed aegra est 33 utraque pars aeque binaque damna fero. 34 Haeret et ante oculos ueluti spectabile corpus 35 astat fortunae forma legenda meae: 36 cumque locum moresque hominum cultusque sonumque 37 cernimus, et, qui sim qui fuerimque, subit, 38 tantus amor necis est, querar ut cum Caesaris ira, 39 quod non offensas uindicet ense suas. 40 At, quoniam semel est odio ciuiliter usus, 41 mutato leuior sit fuga nostra loco. 42

Poetry

IX

Hic quoque sunt igitur Graiae (quis crederet?) urbes 1 inter inhumanae nomina barbariae? 2 Huc quoque Mileto missi uenere coloni, 3 inque Getis Graias constituere domos? 4 Sed uetus huic nomen, positaque antiquius urbe, 5 constat ab Absyrti caede fuisse loco. 6 Nam rate, quae cura pugnacis facta Mineruae 7 per non temptatas prima cucurrit aquas, 8 impia desertum fugiens Medea parentem 9 dicitur his remos applicuisse uadis. 10 Quem procul ut uidit tumulo speculator ab alto, 11 "hospes," ait "nosco, Colchide, uela, uenit." 12 Dum trepidant Minyae, dum soluitur aggere funis, 13 dum sequitur celeres ancora tracta manus, 14 conscia percussit meritorum pectora Colchis 15 ausa atque ausura multa nefanda manu; 16 et, quamquam superest ingens audacia menti, 17 pallor in attonitae uirginis ore fuit. 18 Ergo ubi prospexit uenientia uela "tenemur, 19 et pater est aliqua fraude morandus" ait. 20 Dum quid agat quaerit, dum uersat in omnia uultus, 21 ad fratrem casu lumina flexa tulit. 22 Cuius ut oblata est praesentia, "uicimus" inquit: 23 "hic mihi morte sua causa salutis erit." 24 Protinus ignari nec quicquam tale timentis 25 innocuum rigido perforat ense latus, 26 atque ita diuellit diuulsaque membra per agros 27 dissipat in multis inuenienda locis. 28 Neu pater ignoret, scopulo proponit in alto 29 pallentesque manus sanguineumque caput, 30 ut genitor luctuque nouo tardetur et, artus 31 dum legit extinctos, triste moretur iter. 32 Inde Tomis dictus locus hic, quia fertur in illo 33 membra soror fratris consecuisse sui. 34

Poetry

X

Siquis adhuc istic meminit Nasonis adempti, 1 et superest sine me nomen in urbe meum. 2 suppositum stellis numquam tangentibus aequor 3 me sciat in media uiuere barbaria. 4 Sauromatae cingunt, fera gens, Bessique Getaeque, 5 quam non ingenio nomina digna meo! 6 Dum tamen aura tepet, medio defendimur Histro: 7 ille suis liquidis bella repellit aquis. 8 At cum tristis hiems squalentia protulit ora, 9 terraque marmoreo est candida facta gelu, 10 dum prohibet Boreas et nix habitare sub Arcto, 11 tum patet has gentes axe tremente premi. 12 Nix iacet, et iactam ne sol 13

Poetry